Ματιά στο μέλλον του Homo virtualis

Όλα αλλάζουν εκ βάθρων. Οι υπολογιστικές μηχανές, δεν θα είναι ψηφιακές αλλά κβαντικές! Η εργασία, δεν θα εκτελείται από κάποιο μόνιμο ή εποχικό προσωπικό αλλά μέσω πλειστηριασμού των αναγκαίων έργων! Η λογική μας, από καρτεσιανή θα γίνει «τρισδιάστατη» ολιστική! Ο τρόπος που συναλλασσόμαστε: χωρίς τραπεζική ή κρατική διαμεσολάβηση! Ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο θα είναι μέσα από μεικτά περιβάλλοντα.

Αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο μέσα από την λεγόμενη δυνητικότητα (virtuality). Την κατάσταση όπου ο άνθρωπος μπορεί να κατασκευάσει από την φαντασία του την πραγματικότητά του. Να γίνει το τέρας ή ο άγγελος των ονείρων του. Ο Homo virtualis είναι αυτός που ζει σε τρία επίπεδα: στην φυσική πραγματικότητα, στην virtual (δυνητική) και σε μια μεικτή, μαζί ψηφιακή και πραγμα-τική. Μπορεί να επιλέγει όποια πραγματικότητα επιθυμεί ζώντας στους διαδικτυακούς κόσμους που κατασκευάζει και βγαίνοντας από αυτούς π.χ. για να τραφεί.

Τεχνολογία και πραγματική ζωή γίνονται ένα

 Θα περπατάμε δίπλα από την Ακρόπολη και με τα ειδικά γυαλιά θα βλέπουμε στην οθόνη όλες τις πληροφορίες για το μνημείο, θα βαδίζουμε στο Σύνταγμα και θα διαβάζουμε τα στοιχεία των προσώπων που περνούν από μπροστά μας, εφόσον αυτά είναι συνδεδεμένα στο νέο virtual facebook».

Το Facebook αγόρασε την Oculus, μια virtual reality εταιρεία που έχει κατασκευάσει τα γνωστά γυαλιά και έχει στα σκαριά το virtual facebook. Όλοι οι κοινωνικοί φραγμοί, ιδέες, παραδόσεις, αισθήσεις, που διαμεσολαβούσαν μεταξύ των ανθρώπων, υποχωρούν. Και αντιμετωπίζουμε χωρίς προφυλάξεις τις ψηφιακές οντότητες -τα νέα δίκτυα είναι φτιαγμένα και από υπολογιστικά συστήματα όχι μόνον ανθρώπους, που μπορούν να εμφανιστούν με διαφορετικά ονόματα, να υιοθετήσουν διαφορετικούς ρόλους, να αναπτύξουν μια διάχυτη ταυτότητα. Όλα αυτά έχουν μια τρομακτική επίπτωση στην αντίληψή μας για τον άλλο!

Η τεχνητή νοημοσύνη, η μεγιστοποιημένη νοημοσύνη, το blockchain, τα drones, το διαδίκτυο των πραγμάτων, η ρομποτική, η δυνητική πραγματικότητα, η τρισδιάστατη εκτύπωση, οι οκτώ νέες τεχνολογίες δεν φέρνουν απλά επανάσταση στον τρόπο που ζούμε αλλά διαμορφώνουν έναν νέο άνθρωπο, με πλήθος δυνατότητες και διαφορετικό τρόπο σκέψης!

Υπάρχουν τεχνολογίες που «διαβάζουν» τις αλλαγές στην ίριδα, τους σπασμούς του προσώπου, την θερμοκρασία του δέρματος, και αποκαλύπτουν τα συναισθήματα που προκαλείς σε κάποιον όταν σε πρωτοσυναντήσει.

Βιώνουμε νέες αντιφάσεις και συγκρούσεις. Η ηλεκτρονική επικοινωνία εξάπτει το ενδιαφέρον, ερεθίζει την φαντασία, πυροδοτεί αντιθετικά συναισθήματα, αντικατοπτρίζοντας κυνικές συμπεριφορές. Τα πράγματα πλέον εξελίσσονται μακριά και πέρα από την θέληση των κέντρων λήψης αποφάσεων, τα οποία αδυνατούν να οργανώσουν και να διοικήσουν τον κόσμο της επικοινωνίας, τον κόσμο χωρίς σύνορα που τα ίδια δημιούργησαν.

Για τον Homo virtualis η ζωή στην μεικτή πραγματικότητα οδηγεί σε έναν νέο τρόπο κατανόησης του άλλου. Οι αντιφάσεις των συναισθημάτων, ο κυνισμός του τεχνο-ρομαντισμού, ο επαναπροσδιορισμός της εμπιστοσύνης με blockchain τεχνολογία είναι τάσεις ενός νέου «γενναίου» κόσμου (brave new world). 

Αντιφάσεις δημιουργούν και οι αλλαγές στην εργασία. Μέσα σε ένα ψηφιακό περιβάλλον που καταργεί τον τόπο (μπορείς να δουλεύεις από το σπίτι σου) και τον χρόνο (όχι με ωράριο, αλλά όποτε θέλεις), η εργασία από συλλογική γίνεται ατομική

Ο Κβαντικός υπολογιστής

Μια επανάσταση μεγαλύτερη από αυτήν των ηλεκτρονικών υπολογιστών ή του Διαδικτύου φέρνουν οι κβαντικοί υπολογιστές, που πραγματοποιούν υπολογισμούς σε τρομακτικές ταχύτητες και βρίσκουν λύσεις που δεν μπορούν να προσεγγίσουν οι κλασικοί υπολογιστές.

Λειτουργούν με βάση όχι το «κλασικό» δυαδικό σύστημα, την ψηφιακή λογική των bits, ή αλλιώς του 0 και του 1, αλλά των κβαντικών bits, που είναι ταυτόχρονα και 0 και 1. Δηλαδή αποτυπώνουν πάμπολλες εκδοχές πιθανοτήτων, προβλέποντας το ακριβέστερο αποτέλεσμα. Για παράδειγμα, αν πετάξουμε ένα κέρμα, θα έρθει κορώνα ή γράμματα. Όμως μέχρι να προσγειωθεί στο χέρι μας, στην διαδικασία της κίνησής του, είναι μαζί και κορώνα και γράμματα. Ο κβαντικός υπολογιστής εκμεταλλεύεται την απροσδιοριστία που δημιουργούν οι άπειρες ταυτόχρονες εκδοχές, από τις οποίες θα αντλήσει την ισχυρότερη πιθανότητα!

Πώς θα επηρεάσει την ζωή μας; Θα αλλάξει, μεταξύ άλλων, τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζουμε τα κοινωνικά προβλήματα. 

Ο κοινωνικός χαρακτήρας της τεχνολογίας blockchain

«Έχουμε ανάγκη από μια φιλοσοφική μηχανική» είχε πει ο Τιμ Μπέρνερς Λι, ο εφευρέτης του παγκόσμιου ιστού, ο οποίος διέθεσε δωρεάν την ανακάλυψή του και είδε το δώρο αυτό να εξελίσσεται σε μονοπώλια! Ο προγραμματιστής θα πρέπει να δουλεύει όχι μόνος του, αλλά χέρι χέρι με έναν κοινωνικό επιστήμονα, διότι με τα προγράμματα που κατασκευάζει παρεμβαίνει στις συνειδήσεις και στις αντιλήψεις των ανθρώπων, χωρίς να αντιλαμβάνεται τα ηθικά διλήμματα που προκύπτουν από μια τέτοια ενέργεια. Μια πρόσκαιρη λύση στα προβλήματα που δημιουργούν αυτές οι διλημματικές, αντιφατικές, συγκρουσιακές καταστάσεις προσφέρουν τεχνολογίες όπως το blockchain.

Η διαφορά που υπάρχει μεταξύ του Διαδικτύου και του blockchain είναι ότι στο δεύτερο δεν χρειάζεται να εμπιστευόμαστε ο ένας τον άλλον, η διαφάνεια και η εμπιστοσύνη είναι μια δεδομένη κατάσταση. Πρόκειται για μια αποκεντρωμένη, διανεμόμενη και διαφανή τεχνολογία επικοινωνίας, που λειτουργεί χωρίς διαμεσολάβηση, χωρίς την παρεμβολή των τραπεζών, του κράτους, των θεσμών. Οι ίδιοι οι συμβαλλόμενοι ρυθμίζουν τη μορφή της σχέσης τους. Δεν υπάρχει κεντρικός κόμβος λήψης αποφάσεων, όλη η πληροφορία, τα ημερολόγια των συναλλαγών του κάθε χρήστη βρίσκονται μέσα στο cloud του δικτύου και ο καθένας μπορεί να έχει πρόσβαση σε αυτά. Οι χρήστες εμφανίζονται με έναν αριθμό, όχι το όνομά τους, το περιεχόμενο της συναλλαγής μένει κρυφό, κοινοποιούνται μόνο ο τίτλος και το αποτέλεσμά της.

Το blockchain αλλάζει τον τρόπο οργάνωσης, το πώς σκεφτόμαστε την συναλλαγή, πώς αντιλαμβανόμαστε και αποθηκεύουμε το χρήμα. Οι προτεστάντες του 15ου και 16ου αι. κοιτάζονταν στα μάτια, έδιναν τα χέρια και έκλειναν το συμβόλαιο. Μέσα σε 200-300 χρόνια φτιάξαμε ένα γραφειοκρατικό τέρας που κοστολογεί πανάκριβα την συναλλαγή.

Φτάσαμε σε ένα σημείο πέρα από το οποίο δεν μπορούμε πλέον να προχωρήσουμε. Οι ελίτ του κόσμου δυσκολεύονται να κυβερνήσουν!

Το blockchain κλείνει το χάσμα ανάμεσα στην ανάπτυξη της τεχνολογίας και στην ανάπτυξη της οργάνωσης, που αναδύεται συνήθως υπό συνθήκες κρίσης. Απελευθερώνει δυνάμεις καθώς δίνει την ευκαιρία στους χρήστες τραπεζικών προϊόντων για μια άμεση, μη διαμεσολαβούμενη συναλλαγή.

Αυτόνομα δίκτυα

Πού εμφανίζεται το blockchain; Εμφανίζεται στο dark web. Εμείς βλέπουμε το 10% με 15% του Διαδικτύου. Το υπόλοιπο δεν το βλέπουμε, είναι το deep web (οι λογαριασμοί των τραπεζών, που μένουν μεταξύ των τραπεζών και ημών) και το dark web, ένα πλαίσιο περιορισμένης δημοσιότητας, το οποίο γνωρίζουν μόνο όσοι κινούνται εκεί.

Συμπερασματικά

Για τον Homo Virtualis η ζωή στην μεικτή πραγματικότητα οδηγεί σε έναν νέο τρόπο κατανόησης του άλλου. Οι αντιφάσεις των συναισθημάτων, ο κυνισμός του τεχνο-ρομαντισμού, ο επαναπροσδιορισμός της εμπιστοσύνης με blockchain τεχνολογία, είναι τάσεις ενός νέου «γενναίου» κόσμου!

(Κ. Κοσκινάς, καθηγητής στο Τμήμα Ψυχολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου)

***