Η καρδιά το σημείο συνάντησης Θεού και ανθρώπου!

Σχετικά με τον χορό των περιστρεφόμενων Δερβίσηδων που προσφάτως παρακολούθησα. Έχω και στο παρελθόν δει κάτι παρόμοιο, αυτό όμως ήταν κάτι πραγματικά σοβαρό. Διενήργησαν επί σκηνής το πλήρες τελετικό μέσα στο οποίο εντάσσεται ο περίφημος χορός, η περιδίνηση του σώματος. Δεν το υποδύθηκαν, το τέλεσαν! Σαν να έγινε μία θεία Λειτουργία στην οποία προσκαλεστήκαμε, ένα ιερό δρώμενο. Εκείνοι το τέλεσαν με όλη την σοβαρότητα και τον σεβασμό που του αξίζει.

Όσον αφορά το ακροατήριο -γιατί συλλειτουργοί και συμμετέχοντες δεν ήταν- αυτό που το χαρακτήριζε είναι αυτό που χαρακτηρίζει τον κόσμο μας: η πλήρης αποκοπή από την διάσταση του ιερού. Οι άνθρωποι θέλουν να διασκεδάζουν, να βλέπουν ενδεχομένως κάτι «εξωτικό» για να περάσουν την ώρα τους.

Η ψυχή μου δεν ένιωσε καθόλου πως ανάμεσα στον κόσμο που ήταν εκεί υπήρχε, από την πλειοψηφία τουλάχιστον, η στάση που απαιτούσε το δρώμενο αυτό. Θα σας πω χαρακτηριστικά πως εν μέσω του τελετικού, πλήθος «θεατών» αποχώρησε εν πλήρει αταξία και ασεβεία. Χωρίς καθόλου συναίσθηση πως παρακολουθούν την κατάθεση μιας ιερής παράδοσης!

Σίγουρα όσοι την παρακολούθησαν ωφελήθηκαν, τουλάχιστον καρδιακά! Η αίσθηση που μου άφησε η τελετουργία αυτή μού είναι τόσο γνώριμη και οικεία από τα ταξίδια μου στην Ανατολή! Αίσθηση της καρδιακής, ερωτικής σχέσης που έχει ο ανατολίτης με τον Θεό! Είναι κάτι συνταρακτικό! Αυτή η αίσθηση με συγκίνησε και με συγκινεί βαθειά…

Η αδελφότητα των Περιστρεφόμενων Δερβίσηδων έχει τις ρίζες της στον Τζαλαλαντίν Ρουμί, έναν ευγενή του πνεύματος. «Εμείς γεννηθήκαμε από την αγάπη!» δίδασκε. «Η αγάπη είναι η μητέρα μας, και η καρδιά μας είναι το κέντρο αυτού του απείρου. Μην θεωρείτε ανάξιους τους εαυτούς σας! Η αγάπη δεν μου άφησε τίποτα άλλο πέρα από μένα!» Συμβούλευε να κινούμαστε στην ζωή σαν να χορεύουμε, και να απολαμβάνουμε την ζωή και την αγάπη!

Ένιωσα αυτό το κομμάτι του πνευματικού πολιτισμού της ανθρωπότητας που αιώνες τώρα προσεγγίζει τον Θεό καρδιακά -η Ανατολή κατ’ εξοχήν-, σε τραγική αντίθεση με την αλαζονική αναζήτηση του νου. Όλη η μυστική φιλοσοφία της Ανατολής έχει εξάλλου ως επίκεντρο τον γάμο του νου με την καρδιά!

Ο άνθρωπος απευθύνεται στον Θεό όπως ο ερώμενος στον Εραστή, μέσα από την καρδιά, ερωτικά, με πλήρη αφιέρωση, άφεση και σιωπή του νου μπροστά στο μυστήριο του Θεού! Ο χορός, το επίκεντρο της τελετής, είναι η απόλυτη υποταγή του εγώ στην αγάπη! Η έκσταση του νου!

Αυτό που έλαβε χώρα ήταν απρόβλεπτα βαθύ. Με εντυπωσίασαν όλοι όσοι το τέλεσαν, πώς κράτησαν την εσωτερικότητα και την προσευχή τους μέσα σε τόση διάσπαση. Θα ταίριαζε ανοιχτός χώρος, ύπαιθρο, όπου όλα είναι καθαρά και φωτεινά, είτε ένα αρχαίο θέατρο ή ναός. Παρ’ όλα αυτά έλαβε χώρα στην άχαρη αίθουσα του Badminton και καθένας πήρε ό,τι πήρε.

Αυτό που θέλω να σας μεταφέρω είναι την αίσθηση του πόσο ο κόσμος έχει αποκοπεί από την σχέση του με το ιερό. Η ζωή έχει αποϊεροποιηθεί! Είμαστε θεατές και όχι συλλειτουργοί στην ζωή, στην ίδια την ζωή μας, με τον ίδιο τρόπο που είμαστε θεατές στα ιερά δρώμενα, όπως είναι μια θρησκευτική Λειτουργία και, καθόλου λιγότερο, η Τέχνη ως έκφραση του ιερού!

Η μεγάλη Τέχνη κατ’ εξοχήν υπηρετεί το πνεύμα! Κανονικά, θα έπρεπε οι άνθρωποι όταν προσέρχονται σε εκδηλώσεις του πνεύματος, να έχουν το εσωτερικό ήθος της μέθεξης με τον θεϊκό σπινθήρα, την Λάμψη που καθετί αληθινό μεταφέρει.

Τα σούφικα τάγματα έλκουν την καταγωγή τους πολύ πίσω από το Ισλάμ -παρ’ όλο που στεγάστηκαν και κάτω από το Ισλάμ στα διασταυρούμενα ρεύματα νεοπλατωνισμού και ροδοσταυρισμού. Στην πραγματικότητα οι Σούφι κρυπτοχριστιανοί ήταν, και γι’ αυτό εξάλλου τελούσαν κατά κανόνα υπό διωγμό.

Ο Κεμάλ Ατατούρκ απαγόρευσε την αδελφότητα των Μαβλεβί, η οποία εντούτοις συνέχισε να δραστηριοποιείται μυστικά. Οι δερβίσιδες έχαιραν πάντοτε μεγάλου σεβασμού και εκτίμησης από τον λαό στις ισλαμικές χώρες. Επί αιώνες, εξάλλου, η ανθρωπότητα έζησε μέσα από το καρδιακό μέγεθος του Θεού την συνύπαρξη των πολιτισμών.

Στις μέρες μας ζούμε την έξαρση του φονταμενταλισμού, πράγμα εντελώς πυροδοτούμενο και ξένο προς τον καρδιακό πολιτισμό της Ανατολής. Η πνευματική εκδήλωση στην οποία παρευρέθηκα, μου μετέφερε την δόνηση ενός κόσμου ολόκληρου πίσω από αυτήν την παράδοση! Έναν σιωπηλό κόσμο που επί αιώνες κράτησε και κρατά με σεβασμό το μυστήριο του Θεού, με ελευθερία και αγάπη πέρα από τα θρησκευτικά και πολιτιστικά όρια.

Αυτό έζησα. Όπως και το πόσο βαθειά μας αφορά ως Ορθοδόξους ο μυστικισμός τους και η τελετουργία αυτή: και πνευματικά ως τελετουργία ένωσης, και αισθητικά και μουσικά. Και σίγουρα καρδιακά.

*