Να γνωρίζουμε για να τιμούμε και να διαφυλάσσουμε την ιστορία και τις παραδόσεις μας!

 Ευχαριστώ την Κρήσσα φίλη, ψυχολόγο και εικαστικό Τερέζα Βαλαβάνη για την ενημέρωση.

"Έστι ουν παρά την εν Ασωμάτοις ομώνυμον μονήν πλάτανος μέγας, υπερμεγέθης, υπέρ το δέον υψηλός, έχων κλώνους δώδεκα.

Οι εντόπιοι διατηρούν έτι ανάμνησιν ισχυράν περί του ότι ούτος ο πλάτανος συμβολίζει τους δώδεκα πατρώους θεούς των Ελλήνων οι οποίοι το πρώτον εγεννήθησαν και ελατρεύθησαν εν τη χώρα της Κρήτης.

 Παρά τον εν λόγω πλάτανον υπάρχει πηγή ρέουσα από το παλαιότερον και το ιερόν κέντρον λατρείας του κρηταγενούς Διός, λατρευθείς ούτος εν τη περιοχή ταύτη δια του επιθέτου ΑΜΑΡΙΟΣ, ήτοι ο ΗΜΕΡΙΟΣ (αμάρα γάρ = ημέρα), ο θεός δηλαδή ο φέρων την ΗΜΕΡΑΝ, το φως, ο ΦΩΤΟΔΟΤΗΣ, ο ΑΡΧΩΝ του ΦΩΤΟΣ.

 Άπασα ουν η κοιλάς η πέριξ της εν τοις Ασωμάτοις Μονής διαρρείται εκ του ποταμού όστις Λυγιώτης καλείται, ένθα κατήρχετο εκ της Ίδης ο Ζεύς λουόμενος εν τοις υδάτοις του.

Ήτο δε αφιερωμένη η κοιλάς αύτη ως ΙΕΡΟΝ ΑΛΣΟΣ εις τον λατρευόμενον εις την περιοχήν ΔΙΑΝ ΑΜΑΡΙΟΝ, εξ ου και η κοιλάς αύτη ΑΜΑΡΙΟΝ ΑΛΣΟΣ εκαλείτο. Εις δε το σημείον όπου και το ΙΕΡΟΝ του ΑΜΑΡΙΟΥ ΔΙΟΣ, καταστραφέν ούτο παρά των Χριστιανών ως σύνηθες αυτών έργον, ανηγέρθη ναός χριστιανικός, εις τους Αρχαγγέλους Μιχαήλ και Γαβριήλ αφιερωθείς, οίτινες και Ασώματοι θεωρούνται, λαβούσα και η περιοχή εξ αυτών την ονομασίαν «Ασώματοι».

 Ο δε πλάτανος, διακοπήσης βιαίως της των Κρητών πατρώας θρησκείας, συνέχισε έτι αποτελών προσφιλήν ανάμνησιν και τόπον συναθροίσεως των εντοπίων, ότε ζητήματα επείγοντα και σοβαρά απησχόλουν την περιοχήν.

 Υπό την σκέπην του φιλόξενου φυλλώματος αυτού λαμβάνοντο αι αποφάσεις των ορισθέντων αντιπροσώπων των επαρχιών, δια τον ξεσηκωμόν αγώνων της Κρήτης και επαναστάσεων.

Υπό την προτροπήν εκάστου αρχηγούντος εις τας εκάστοτε συναθροίσεις εδίδετο η έναρξις ομιλίας εκάστου με την ρήσιν «τίς αγορεύειν βούλεται;», λαμβάνων ο καθείς με τάξιν τον λόγον και εκφέρων τας εαυτού γνώμας περί των περιστάσεων.

Διό και δια ταύτα απεκλήθη δικαίως ο πλάτανος ούτος «Η ΠΝΥΚΑ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ».

 Επί των κλώνων του δε κατά την τουρκικήν περίοδον και δι’ εκδίκησιν οι Τούρκοι εκρέμουν προκρίτους και λοιπούς αρχηγούς της περιοχής, οίτινες είχον θεωρηθεί υποκινηταί επαναστάσεων και ξεσηκωμών του τόπου τούτου.

 Διό και διπλή η ιερότης του πλατάνου τούτου:

Και δια την πατρώαν λατρείαν του Διός Αμαρίου παρά τούτον και δια το αίμα των επαναστατών ο και ενέσταζεν πέριξ του εκ των κρεμασθέντων εις τους κλάδους αυτού ηρώων, ποτίζον ως οι εντόπιοι λέγουν τας ρίζας του και συμβάλλον εις το να καταστή ούτος ευμεγέθης, δηλώνων ούτως την ιδιαιτέραν ιστορίαν του τόπου και των ανθρώπων του…"

(Αδημοσίευτο αντίγραφο εκ πρωτοτύπου αρχειακού)

Μεταγραφή, Άγγελος Πάτερος

*

«Ο ιερός Πλάτανος της Μονής Ασώματων Αμαρίου

ή Το χρονικό ενός προαναγγελθέντος θανάτου»

της Τερέζας Βαλαβάνη

Τα δέντρα είναι οι σιωπηλοί φίλοι μας... Τι όμορφα τα λες Τερέζα! Η ποιητική σου οπτική και το νοιάξιμο σου είναι βάλσαμο σε έναν κόσμο που ξεραίνεται... Κρίμα και για τους Ευκάλυπτους... Δεν κατάλαβα ποτέ γιατί ήταν αναγκαία η κοπή τους! Ήταν μια ομορφιά ο δρόμος εκείνος! Όπως είναι και ο πλάτανος! Πράγματι ο παπά Μανόλης είναι ιδιαίτερα αγαπητός ιερέας και κάνει έργο Χριστού! Όταν κατεβαίνω στο χωριό είναι από τις μεγάλες μου χαρές να λειτουργηθώ στην Μονή Ασωμάτων! Εκεί γνωριστήκαμε κιόλας πριν από χρόνια Τερέζα!!! Θυμάσαι; Ο Ισίδωρος ήταν στο ψαλτήρι... Και μας κέρασε θυμάμαι καφέ όλους ο παπά Μανόλης στο καφενείο... Σαν παρεξήγηση μου ακούγεται όλο αυτό! Ή κακή στιγμή. Γιατί είναι ιδιαίτερα ευγενής άνθρωπος. Εντέλει το ζητούμενο είναι να προστατευτεί ένα αιωνόβιο δέντρο! Φυσικά και οι παραδόσεις έχουν την αξία τους! Οι θρύλοι και οι παραδόσεις είναι η ψυχή μας! Και το κείμενο είναι συγκλονιστικό για να μην το λάβουμε υπόψη! Και τέλος πάντων ας ακούσουμε αρχαίες πρακτικές για την φροντίδα των δέντρων! Τόσο απλό!